متن کامل شانزدهمین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران - مجله هاستفا

به گزارش خبرنگاران، مدیرکل موقت آژانس بین المللی انرژی اتمی عصر روز آدینه به وقت محلی شانزدهمین گزارش درباره راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران براساس قطعنامه 2231 شورای امنیت را منتشر کرد.

متن این گزارش به توضیح زیر است:

شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی

GOV/2019/32

30 اوت 2019

راستی آزمائی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت

گزارش مدیرکل موقت آژانس بین المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

1. این گزارش مدیرکل موقت به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت می باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات اقتصادی، و مشورت ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می دهد.

B. سابقه

2. در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا (1)، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (3+E3/EU) و ایران در خصوص برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست کرد که راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران برای کل دوره تعهدات یاد شده در چارچوب برجام را برعهده گیرد. (8.GOV/2015/53 and Corr.1, para). در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع اقتصادی و منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند 2015/53/GOV و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

3. در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل 9 سند (2) ، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.(3)

4. در 8 می 2019، ایران بیانیه ای منتشر کرد که از جمله حاوی این مطلب بود که ...در راستای اعمال حقوق خود، همانطور که در بندهای 26 و 36 برجام مصرح است، شورای عالی امنیت ملی ایران دستوری مبتنی بر توقف بعضی اقدامات ایران ذیل برجام از امروز صادر کرد.(5,4)

5. هزینه سالانه تقریبی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته ای ایران به توضیح مندرج در برجام مبلغ 9.2 میلیون یورو در سال می باشد. برای سال 2019 منابع اقتصادی فرابودجه ای برای مبلغ 4 میلیون یورو از 9.2 میلیون یورو ضروری است(6). تا تاریخ 23 اوت 2019، مبلغ 5.5 میلیون یورو منابع اقتصادی فرابودجه ای برای تامین هزینه فعالیتهای مرتبط با برجام برای سال 2019 و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیتهای راستی آزمایی و نظارت بر برجام

6. از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته ای ایران ذیل برجام (7) را منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه ای بیطرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت نموده است. (8 ،9). آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی می 2019 مدیرکل (10) که در به روز رسانی های مربوط که در دو گزارش در جولای 2019 آمده است (11)، بتوضیح ذیل گزارش می دهد.

1.C. فعالیت های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

7. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور 40-IR) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری ننموده است.(13،12) ایران قرص های اورانیوم طبیعی، میله های سوخت یا مجموعه های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور 40-IR طبق طراحی اولیه را فراوری یا آزمایش ننموده و همه قرص های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای 3 و 10) (14)

8. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و فراوری آب سنگین در کارخانه فراوری آب سنگین (15) HWPP ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین فراوری شده در HWPP نظارت کند (بند 15). در تاریخ 19 اوت 2019، آژانس راستی آزمایی کرد که مقدار فراوری شده و در حال استفاده از آب سنگین در این کارخانه 125.5 متریک تن (16) می باشد. در طول دوره گزارش دهی ایران بیش از 130 متریک تن آب سنگین نداشته است (بند 14).

9. ایران فعالیت های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات فراوری ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای 18 و 21).(17)

2.C. فعالیت های مربوط به غنی سازی و سوخت

10. در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از 5060 سانتریفیوژ 1-IR به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل پیکره بندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به صورت نصب شده وجود نداشته است (بند 27). ایران 18 سانتریفیوژ 1-IR را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار (18) به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج نموده است. (بند 29.1).

11. ایران به غنی سازی UF6 در FEP ادامه داده است(19) همچنان که قبلا گزارش شده است (20) در 8 جولای 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران آغاز به غنی سازی UF6 با غنای بالاتر از 3.67 درصد از اورانیوم 235 نموده است (بند 28). از آن موقع تا کنون ایران اقدام به غنی سازی اورانیوم تا 4.5درصد از اورانیوم 235 نموده است. (بند 28). (12)

همچنان که قبلا گزارش شده است (21) در اول جولای 2019 ، آژانس راستی آزمایی کرد که کل

موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 3.67 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر رفته است (بند 56). میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 202.8 کیلوگرم اورانیوم می باشد.(22)

13. تا تاریخ 19 اوت 2019، آژانس راستی آزمایی کرد که میزان ذخیره اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 241.6 کیلوگرم بوده است ، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک.(23 و 24) این ذخیره شامل 216.5 کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد از اورانیوم 235 و 25.1 کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا 4.5 درصد از اورانیوم 235 (25) بوده است.

14. در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) بیش از 1044 سانتریفیوژ 1-IR در یک بال (واحد 2) از تأسیسات مزبور قرار داده نشده است (بند 46). در تاریخ 24 اوت 2019، آژانس راستی آزمایی کرد که تعداد 1020 سانتریفیوژ 1-IR در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی آزمایی کرد که ده سانتریفیوژ 1-IR در قالب طراحی موقعیت های 16 سانتریفیوژ 1-IR نصب شده بودند (26) و یک سانتریفیوژ 1-IR در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود(27) به منظور انجام تحقیق مقدماتی و فعالیت های تحقیق و توسعه در ارتباط با فراوری ایزوتوپ های پایدار.(28 و 29) ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی سازی اورانیوم یا فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته ای در کارخانه وجود نداشته است (بند 45).

15. همه سانتریفیوژها و زیرساختهای مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده اند (بندهای 29، 47، 48 و 70). آژانس دسترسی منظم به ساختمان های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس صورت گرفته است (بند 71). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند 51)

16. ایران فعالیت های غنی سازی اش را در راستای برنامه بلند مدت غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ 16 ژانویه 2016 انجام داده است (بند 52).

17. در تاریخ 10 اوت 2019، آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه میله های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی کمتر از 1 رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار نیستند.

18. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند 58).

3.C. تحقیق و توسعه، فراوری و موجودی سانتریفیوژ

19. هیچ اورانیوم غنی شده ای به وسیله فعالیت های تحقیق و توسعه انباشت نشده، و غنی سازی تحقیق و توسعه ایران صورت گرفته با و بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژهای تعریف شده در برجام بوده است (بندهای 42-32) (30).

20. ایران اظهارنامه های مربوط به فراوری و موجودی لوله های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است (بند 80.1). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای فراوری لوله های روتور و بیلوزها برای فراوری سانتریفیوژ فقط برای فعالیت های معین شده در برجام استفاده شده اند(بند 80.2). ایران هیچگونه سانتریفیوژ 1-IR را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده اند فراوری ننموده است.(بند 62)

21. همه لوله های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی از جمله آنهایی که از روز اجرا فراوری شده اند؛ تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته اند. (بند 70) ایران با استفاده از فیبرکربن لوله های روتور فراوری نموده که توسط آژانس نمونه برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures آژانس بوده است.(32 و31)

D. اقدامات شفاف سازی

22. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده کند تا بدینوسیله وضعیت آنها در اماکن هسته ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری اتوماتیک ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل شود (بند 67.1). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور ویزا درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته ای، محل کار مناسب فراهم نموده و استفاده از محل کار در مکان های نزدیک سایتهای هسته ای در ایران را تسهیل نموده است (بند 67.2).

23. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا به وسیله اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله به وسیله اقدامات مراقبتی و نظارتی containment and surveillance measures - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم UCF فراوری شده در ایران یا بدست آمده از دیگر منابع و انتقال آنها به تاسیسات تبدیل اورانیوم UOC در اصفهان (بند 68)، نظارت کند. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی آزمایی فراوری کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC فراوری شده در ایران یا بدست آمده از هر منبع دیگری را ارائه نموده است (بند 69) .

E. سایر اطلاعات مرتبط

24. ایران همچنان به اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان ها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن ادامه می دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی دسترسی های تکمیلی به همه سایتها و اماکن مورد احتیاج برای بازدید در ایران داشته است. همکاری به موقع و فعالانه از سوی ایران در ارائه چنین دسترسی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده و اعتماد را افزایش می دهد. تعاملات ادامه دار بین آژانس و ایران در ارتباط با اجرای موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی احتیاجمند همکاری به موقع و کامل توسط ایران است. آژانس همچنان تحقق چنین هدفی را از ایران پیگیری خواهد نمود.

25. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش های S ،E ،D و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد. (برجام، ضمیمه 4، کمیسیون مشترک، بند 6.4.6)

26. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در هیچ جلسه ای از جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت ننموده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیسون مشترک، بند 6.4.6).

F. خلاصه

27. آژانس به راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده در تاسیسات هسته ای و مکان های خارج از تاسیسات که به طور معمول مورد استفاده قرار می گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقتنامه پادمان های آن اعلام شده، ادامه می دهد. ارزیابی ها در خصوص نبود فعالیت ها و مواد هسته ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

28. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

29. مدیرکل موقت به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.

زیرنویس:

1- در 8 می 2018 دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده آمریکا خاطرنشان کرد ایالات متحده از توافق هسته ای ایران خارج خواهد شد، نظرات رییس جمهور ترامپ در خصوص برجام در سایت ذیل موجود است

https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-joint-comprehensive-plan-action 1

2 . Reproduced in INFCIRC/907 and INFCIRC/907Add.1. 3 .Gov/2017/10, para. 3.

4. این موضوع توسط دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور و رئیس شورالی عالی امنیت ملی ایران اعلام شد. 109588/https://president.ir/en 5GOV/INF/2019/8 and

GOV/INF/2019/9.

6 - هزینه اجرای موقت پروتکل الحاقی (سه میلیون یورو) و 2.2 میلیون یورو برای هزینه های بازرسی مربوط به راستی آزمائی و نظارت بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران مندرج در برجام از بودجه عادی تامین می شود (2/)60(GC).

8 . GOV/2016/8, para. 6.

9 Note by the Secretariat, 2016/Note 5. 10 GOV/2019/10.

11 GOV/INF/2019/8 and GOV/INF/2019/9.

7 - شامل روشنگری های مورد اشاره در بند 3 این گزارش.

12- مخزن از رآکتور خارج شده و در فرآیند آماده سازی برای روز اجرا به صورت غیر قابل استفاده در آورده شد و در ایران باقی نگه داشته شده است .) 3(iii) 3 و(ii) رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک، بندهای، (GOV/INF/2016/1)

13 - همانگونه که قبلا اشاره شد (10 GOV/2017/24, footnote) ایران نام این تاسیسات را به رآکتور تحقیقاتی آب سنگین خندآب تغییر داده است.

14 - بندهای ارجاعی در پرانتزها در تمام بخشهای C و D این گزارش به بندهای ضمیمه I - اقدامات مرتبط هسته ای برجام مربوط است. 15 - HWPP یک تأسیسات فراوری آب سنگین است که بر مبنای اطلاعات طراحی آن که در تاریخ 25 ژانویه 2016 از سوی ایران در اختیار آژانس

قرار گرفته است، ظرفیت اسمی 16 تن آب سنگین با درجه خلوص هسته ای در سال، و ظرفیت واقعی حدود 20 تن آب سنگین با درجه خلوص هسته ای در سال دارد. ایران در نامه ای به تاریخ 18 ژوئن 2017، به آژانس خبر داد که حداکثر ظرفیت سالانه تاسیسات فراوری آب سنگین (HWPP) 20 تن می باشد.

(16) در 19 اوت 2019، آژانس تایید کرد که از زمان گزارش قبلی مدیر کل، مجموع 2/2 متریک تن آب سنگین از ایران خارج شده است و ایران 2/2 متریک تن آب سنگین را برای فعالیتهای تحقیق و توسعه در ارتباط با فراوری ترکیبات دوتریتد برای کاربردهای پزشکی مورد استفاده قرار داده است. این فعالیتهای تحقیق و توسعه تحت نظارت مستمر آژانس بوده است.

17 از جمله سلول های داغ در راکتور تحقیقاتی تهران و تاسیسات MIX و سلولهای حفاظ دار که در مصوبه کمیسیون مشترک مورخ 14 ژانویه 2016 به آنها اشاره شده است (907/INFCIRC(

18به بند 15 همین گزارش مراجعه شود. 19- طبق برجامسایت غنی سازی نطنز برای مدت 15 سال تنها مکان برای انجام همه فعالیتهای غنی سازی اورانیوم ایران از جمله تحقیق و توسعه

20 GOV/INF/2019/9. 21 GOV/INF/2019/8.

تحت پادمان خواهد بود (بند 72)22با در نظر دریافت وزن اتمی استاندارد اورانیوم و فلوئورین 23 مطابق با مصوبات کمیسیون مشترک به تاریخ های 6 ژانویه و 18 دسامبر 2016)907/INFCIRC(، و 10 ژانویه 2017

.(INFCIRC/907/Add.1)

24 مشتمل بر 218/9 کیلوگرم اورانیوم در قالب UF6 ، 11/1 اورانیوم در قالی اکسیدهای اورانیوم و فراوریهای میانی آن ، 4/6 کیلوگرم اورانیوم در میله ها و تاسیسات سوخت و 7/0 کیلوگرم اورانیوم در پسماند مایع و جامد

25 اورانیوم غنی شده تا 4/5% تماما به شکل UF6 بوده است. 26 2017/48/GOV، پانوشت شماره 20

27در تاریخ 29 ژانویه 2018 ایران اطلاعات طراحی روزآمد شده برای FEEP را در اختیار آژانس قرار داد که شامل یک طرح موقتی برای یک

سانتریفیوژ 1-IR برای جداسازی ایزوتوپ های پایدار در واحد 2 می باشد.

28 - GOV/2016/46, para. 12.

29 در تاریخ 24 اوت 2019، 13 سانتریفیوژ 1-IR نصب نشده و داخل تاسیسات تحت نظارت آژانس انبار شده بودند.

30. در طول دوره این گزارش، آژانس راستی آزمایی کرد که ایران فعالیت های تحقیق و توسعه غنیسازی همراه اورانیم با سانترفیوژهای تعریف شده در برجام به توضیح ذیل انجام داده است: تا 11 سانترفیوژ نسل 4 نصب و با گاز UF6 آزمایش شدهاند، یک ماشین سانترفیوژ نسل 5 نصب و با گاز UF6 آزمایش شده است، تا 33 ماشین سانترفیوژ نسل 6 نصب شدهاند که از آنها ده عدد با گاز UF6 آزمایش شده است. یک ماشین سانترفیوژ نسل 8 نصب و با گاز UF6 آزمایش شده است. بحثهای فنی در خصوص ماشینهای سانترفیوژ نسل 6 در حال اجرا است.

31. Decision of the Joint Commission of 14 January 2016 (INFCIRC/907) 6

32 . GOV/2016/46, para. 18.