شلیل؛ هلوی بدون کُرک و درمان گرمازدگی - مجله هاستفا

آشنایی اجمالی با شلیل

شلیل میوه ای از خانواده هلو، معطر، لذیذ، آبدار، شیرین و به رنگ سرخ است که متخصصان تغذیه آن را بومی کشور چین دانسته و قدمتی بیش از 20 قرن را برای این میوه خارق العاده تخمین زده اند. بعلاوه ایشان معتقدند که این خوراکی طبیعی و محبوب به وسیله بازرگانان فعال در جاده ابریشم از کشور چین به ایران، یونان و روم کهن آورده شده است. گفته می گردد برترین و مرغوب ترین نوع آن در ایران کشت شده و علاوه بر مصرف داخلی به دیگر کشورهای سراسر دنیا نیز صادر می گردد. جالب است بدانید در بسیاری از منطقه ها ایران از شلیل به نام شفتالو نیز یاد می گردد. بعضی از محققان صنعت غذا و خوراکی های طبیعی معتقدند این میوه تابستانی را می توان از کهن ترین میوه های دنیا برشمرد که امروزه نیز به دلیل طعم، عطر، خواص و ویژگی های قابل توجه آن همچنان مورد استقبال و مصرف مردم سراسر دنیا قرار می گیرد.

به نظر می رسد درگذشته این میوه دارای گوشتی آبدار، میوه ای ترد و هسته ای با عمر کوتاه بوده است، ولی در عصر حاضر به دلیل تغییرات صورت گرفته در سبک کشت و کاشت و بعلاوه استفاده از سموم و مواد مغذی در پرورش آن ها، تفاوت بسیاری با گونه های رشد یافته در گذشته پیدا نموده اند. از مهم ترین ویژگی های منحصربه فرد شلیل پوست نرم و لطیف آن است که علاوه بر زیبایی که به آن می بخشد، می توان بدون کندن و دور ریختن، آن را مصرف کرد.

امروزه بیش از 150 گونه مختلف از شلیل را می توان یافت که از لحاظ رنگ، طعم، شکل ظاهری و بافت با یکدیگر متفاوت هستند. آن ها نسبت به انواعی که در گذشته پرورش می یافتند، از نظر طعم، عطر و اندازه تفاوت دارند. به گونه ای که هسته شلیل های امروزی نسبت به گذشته، دارای عمری طولانی تر بوده و میوه آن نیز از طعم و ظاهری بهتر و زیباتر برخوردار است. انواعی از این میوه تابستانی را در ایران و سراسر دنیا پرورش می دهند که می توان به شبرنگ (این گونه از شلیل در وسعت فراوانی تهیه می گردد و درخت آن به سرعت زیادی رشد می نماید. گوشتی زرد رنگ و پوستی بدون کرک و قرمز رنگ دارد و هسته اش نیز به گوشت میوه متصل است)، شلیل مغان، رد گلد، شلیل شمس، شلیل سفید و بعضی دیگر از گونه های دیگر اشاره نمود که دارای رشد کندتری نسبت به سایر انواع مختلف شلیل هستند.

مصرف شلیل دارویی مفید در برطرف گرمازدگی

در میوه شلیل، اندازه فراوانی از ویتامین ها از جمله ویتامین ث و آ یافت می گردد که مصرف آن ها برای جلوگیری از گرمازدگی یا هنگام بروز این عارضه خطرناک، بسیار مفید و مناسب است. بنابراین در گرمای فصل تابستان که به دلیل تابش مستقیم خورشید به سطح زمین، دما تا حد چشم گیری افزایش می یابد، می توان با مصرف شلیل تا حدود قابل توجهی از ایجاد گرمازدگی پیشگیری کرد. بعلاوه شلیل را می توان منبع بسیار خوبی از بتاکاروتن معرفی کرد که با خاصیت آنتی اکسیدانی قدرتمند خود، سطح ایمنی بدن را تا اندازه فوق العاده ای افزایش داده و از ایجاد بیماری های مختلفی جلوگیر خواهد نمود.

اندازه مواد مغذی در 140 گرم از شلیل

در این میوه خوش رنگ و خوشمزه، مواد مغذی بسیاری وجود دارد که هر کدام برای سلامت جسم و روح بدن انسان ها لازم و لازم است. این میوه عاری از سدیم و کلسترول بوده و منبع خوبی برای تامین انواع ویتامین مورد احتیاج بدن به شمار می رود. به گونه ای که با مصرف هر واحد از آن که حدود 140 گرم وزن دارد، می توان 4 درصد از ویتامین آ و 15 درصد ویتامین ث مورد احتیاج روزانه بدن را تامین کرد. بعلاوه این میوه 2 درصد آهن، 16 میلی گرم کربوهیدرات، 2 گرم فیبر، 14 گرم قند، 1 گرم پروتئین و 70 کالری انرژی را در خود جای داده است که با مصرف آن احتیاجهای یک روز انسان را برآورده خواهد نمود.

شلیل مانع بروز بیماری بیماری لکه زرد چشم (دژنراسیون ماکولا)

نوعی بیماری چشمی که از اهمیت بسیاری نیز برخوردار است و از آن به استحاله یا تخریب لکه زرد یاد می گردد، با گذشت عمر و افزایش سن در انسان ها پدیدار خواهد شد. این بیماری از اصلی ترین دلایل کم شدن بینایی سالمندان بوده و متاسفانه تا به امروز دلیل واقعی و اصلی آن به وسیله پزشکان و متخصصان چشم کشف نشده است. ماکولا یا لکه زرد در افراد بالای 55 سال سن، باعث کم شدن دید شده و در واقع با ایجاد اختلال در دید مرکزی که برای انجام بسیاری از کارهای روزانه و فعالیت هایی مانند رانندگی کردن، خواندن و... به آن احتیاج خواهد بود، مشکلاتی جدی را به وجود می آورد و متاسفانه به تدریج باعث نابینایی خواهد شد. اما خوشبختانه شلیل و مصرف این میوه تابستانی، یکی از برترین راهکارهای جلوگیری از ابتلا به این بیماری ناخوشایند است. در این میوه می توان اندازه قابل توجهی از ترکیبات فیتوکمیکال مانند لیکوپن (نوعی رنگدانه طبیعی است که از خانواده فیتوکمیکال ها بوده و بر خلاف کاروتنوئیدها به ویتامین آ تبدیل نمی گردد. این ماده ارزشمند از قدرتمندترین آنتی اکسیدان های طبیعی محسوب می گردد و از سلول های بدن در مقابل صدمات ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می نماید) و لوتئین است و همین امر از دلایل رنگ قرمز و زرد این میوه خوشمزه و معطر به شمار می رود.

خوردن شلیل و پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی

مصرف شلیل به دلیل حضور انواع ویتامین ها، مواد مغذی و املاح معدنی فواید و خواص ارزشمندی را برای تامین سلامتی انسان ها در خود جای داده است که به دفعات به وسیله پزشکان تغذیه و سلامتی به افراد به ویژه جوانان و میانسالان توصیه شده است. دانشمندان معتقدند درصد احتمال بروز به بیماری های خطرناکی مانند بیماری های قلبی و عروقی و بعلاوه سرطان با استفاده متعادل شلیل تا حدود قابل توجهی کاهش خواهد یافت. همانگونه که پیش تر اشاره شد، این میوه سرشار از ترکیبات فیتوکمیکال بوده که در حفظ یا بهبود سلامتی بدن نقش بسزایی را ایفا می نماید.

شلیل مانع از بروز سکته مغزی

متاسفانه با تغییرات به وجود آمده در محیط زیست، نوع زندگی بشر و رشد سریع فراوری انواع آلاینده های محیطی، بسیاری از بیماری های خطرناک از جمله انواع سکته، در بین مردم شیوع یافته و سلامتی و عمر انسان ها را تهدید می نماید. اما با پژوهش های صورت گرفته روی شلیل، دانشمندان و متخصصان تغذیه و سلامتی به این نتیجه دست یافتند که این میوه پرخاصیت منبع فوق العاده ای از فیبر و پتاسیم است و مصرف آن ها برای حفظ سلامتی بدن بسیار مفید و پرفایده خواهد بود. فیبرهای موجود در شلیل، باعث پاکسازی کولون شده و سلامت آن ها را تضمین می نماید. از طرفی پتاسیم موجود در این میوه، باعث ایجاد سرزندگی و شادابی در مصرف نماینده شده و باعث کنترل فشار خون خواهد شد. همین امر از مهم ترین عوامل جلوگیری بروز سکته مغزی در بشر معرفی شده که تا حد قابل توجهی آن را کاهش خواهد داد؛ بنابراین افرادی که از فشار خون بالا رنج می برند، بهتر است در حد متعادل و با مشورت پزشک معالج، شلیل مصرف نمایند تا خطر ابتلا به سکته مغزی را تا حد چشم گیری کاهش دهند.

شلیل مناسب برای سلامت پوست بدن

مصرف میوه شلیل به دلیل حضور قابل توجهی از ویتامین ث، گزینه ای مناسب جهت سلامت جسم انسان محسوب می گردد. در واقع ویتامین ث از لایه های محافظ بدن مراقبت نموده و پوست بدن را شاداب و سرزنده نگه می دارد. با این عمل یاری شایانی به جلوگیری از پیری زودرس پوست نموده و به ویژه در گرمای تابستان و هنگام تماس با اشعه خطرناک خورشید، مانع از آسیب رسیدن به پوست می گردد. به گونه ای که نقش مهم و ارزنده ای را در باطراوت و جوان نگه داشتن پوست بدن خصوصا پوست صورت ایفا می نماید.

شلیل عالی در کاهش چربی خون و وزن

همانگونه که پیش تر اشاره شد، این میوه مغذی از اندازه بسیار کمی کالری و فاقد کلسترول و چربی است و مصرف آن برای بیماران با چربی خون بالا و بعلاوه افرادی که از اضافه وزن رنج می برند، بسیار مفید خواهد بود. بسیاری از پزشکان و متخصصان تغذیه و سلامتی، مصرف این میوه را به افرادی که از رژیم های مخصوص لاغری استفاده می نمایند توصیه نموده و میل کردن متعادل آن را از گزینه های مناسب جهت کم کردن وزن و سوزاندن چربی اضافی بدن ذکر می نمایند.

مصرف شلیل عالی برای بیماران دیابتی

متاسفانه دیابت بیماری است که در بین جوامع مختلف بشر، به سرعت در حال افزایش است. این عارضه در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته و گفته می گردد که حدود 10 درصد از جمعیت بالغ ایران به دیابت مبتلا هستند. البته با پیشگیری های مناسب و به موقع می توان این آمار را تا حد چشم گیری کاهش داد و از حدود 70 درصد ابتلا به آن جلوگیری کرد. رژیم غذایی خوب و مصرف انواع خوراکی ها و میوه هایی که حاوی قند کم تر یا قند طبیعی که با جذب آن به وسیله بدن، باعث فراوری قند مضر و خطرناک نمی گردد، از برترین راه کارهای پیشگیری از بروز دیابت محسوب می شوند. شلیل به دلیل دارا بودن فیبر بالا باعث کاهش جذب مواد مغذی مخصوصا انواع قند شده و همین امر در ممانعت از ابتلا به دیابت را کاهش می دهد. بعلاوه فیبر موجود در شلیل حساسیت بدن به انسولین را تا اندازه قابل توجهی افزایش می دهد و گزینه ای مفید برای افراد دیابتی به شمار می آید، چرا که با خوردن شلیل می توانند در کنترل قند خون نقش بسزایی را ایفا نمایند.

خواص قسمت های مختلف شلیل

از دیگر ویژگی های شلیل، خواص بخش های مختلف این میوه لذیذ و آبدار تابستانی است که مورد توجه کارشناسان تغذیه و پزشکان طب سنتی قرار گرفته است. قسمت هایی از جمله ساقه و برگ این میوه ، برخوردار از فواید درمانی و دارویی است که با مصرف آن ها به حفظ سلامت و تندرستی بدن یاری شایانی خواهد شد.

خواص برگ و ساقه شلیل

پزشکان فعال در طب سنتی معتقدند که برگ شلیل را می توان به عنوان یک مسکن و آرام نماینده بعضی از دردهای ایجاد شده به وسیله بعضی از بیماری ها در نظر گرفت و استفاده کرد. بعلاوه هنگام بروز تب و بالا رفتن دمای بدن، استفاده از برگ این میوه پرطرفدار تاثیر شگرفی در کاهش تب خواهد داشت. از دیگر خواص درمانی برگ شلیل، کاهش حالت تهوع در بانوان باردار است. به ویژه هنگام صبح و با مصرف اندازه مناسبی از برگ شلیل می توان مانع بروز این عارضه نامطلوب شد. البته نباید استفاده درست و صحیح آن را فراموش کرد و بهتر است با نظر پزشک به مصرف آن اقدام کرد، چرا که این قسمت از شلیل خاصیت ادرارآوری داشته و مصرف نامتعادل آن باعث ایجاد کم آبی در بدن خواهد شد. گاهی اوقات نیز برای درمان بعضی از زخم ها، برگ شلیل را پودر نموده و به عنوان مرهم روی بخش آسیب دیده قرار می دهند. در کنار خواص بی نظیر برگ شلیل، ساقه این میوه نیز کاربردهای فراوانی دارد که می توان به تهیه نوعی صمغ قوی و نیرومند اشاره نمود که دارای خاصیت چسبندگی قابل توجهی است.

هسته شلیل خطرناک و کشنده

در کنار تمامی خواص درمانی و دارویی شلیل، بعضی از قسمت های این میوه از دید پزشکان و متخصصان طب تغذیه و سلامتی، بسیار خطرناک و کشنده معرفی شده اند. هسته شلیل، به دلیل دارا بودن ماده ای خطرناک به نام آمیگدالین، برای سلامتی انسان ها مضر اعلام شده است. پزشکان بر این باورند که این ماده در بدن انسان به فراوری سمی قوی به نام سیایند نموده و با مصرف آن بروز بیماری های خطرناک حتمی است. حتی در بعضی از موارد این مواد به قدری بر بدن تاثیر منفی و مخربی می گذارد که باعث مرگ و کشته شدن مصرف نماینده خواهد شد؛ بنابراین توصیه می گردد هرگز به میل کردن هسته شلیل فکر هم نکنید.

دیگر خواص درمانی شلیل

1) تصفیه نماینده قوی خون

2) مسکن سرفه

3) ضد اسپاسم

4) قطع نماینده خونریزی به ویژه خونریزی رحم

5) عالی جهت جلوگیری از بوی بد دهان

6) مناسب جهت برطرف ورم پروستات

7) مفید در پیشگیری از رماتیسم

معرفی و طرز تهیه چند دسر لذیذ با استفاده از شلیل

یخ در بهشت با طعم شلیل و عطر لیمو

مواد لازم

100 گرم آرد برنج، 150 گرم پودر نشاسته، 500 گرم شکر، نصف پیمانه گلاب، 4 پیمانه شیر، 4 پیمانه آب، شلیل پوره شده 3 عدد، توت فرنگی برش خورده 1 عدد میانه، پودر پسته جهت تزئین اندازهی، لیموی تازه 1 عدد

طرز تهیه

در مرحله نخست، پودر نشاسته و 4 پیمانه آب را درون ظرفی مناسب ریخته و حل کنید. سپس درون ظرفی دیگر آرد برنج را نیز با 4 پیمانه شیر مخلوط نموده و مخلوط یکدستی به دست آورید. در این مرحله، نشاسته محلول و مخلوط آرد برنج و شیر را با یکدیگر ترکیب نموده و روی حرارتی میانه قرار دهید. مواد را مرتبا هم بزنید تا ته نگیرد و به صورت ترکیبی غلیظ و یکدست مانند فرنی تبدیل گردد. زمانی که که مواد شما غلیظ شد، شکر، گلاب و شلیل های پوره شده را به مواد اضافه نموده و تا زمانی که به مایعی غلیظ و کرم مانند تبدیل گردد، به هم زدن ادامه دهید. در این قسمت، مواد به دست آمده را درون ظرف بزرگی ریخته و داخل فریزر قرار دهید. اجازه دهید تا مواد به خوبی یخ ببندند. مواد را از فریزر خارج نموده و درون ظروف مورد نظر (بهتر است درون لیوان های مخصوص بستنی ریخته گردد)، ریخته و با برش هایی از توت فرنگی و لیموی تازه تزئین کنید. در آخر اندازهی پودر پسته روی یخ در بهشت بریزید و میل کنید.

پودینگ شکلاتی با طعم شلیل

مواد لازم

شیر 1 پیمانه و نیم، نشاسته ذرت 1 قاشق غذاخوری، شکر 1/3 پیمانه، وانیل به مقدار لازم، پودر کاکائو 3 قاشق غذاخوری، شلیل پوره شده 3 عدد، کره 3 قاشق غذاخوری

طرز تهیه

انواع پودینگ به صورت لایه ای تهیه شده و بسیار لذیذ و پرطرفدار است. در تهیه پودینگ شلیل ابتدا نخستین لایه را تهیه نموده و پس از آن به آماده سازی بخش های بعدی دسر خواهیم پرداخت. ابتدا شکر، پودر کاکائو، نشاسته ذرت و شیر را درون ظرف مناسبی ریخته و با یکدیگر مخلوط نموده و روی حرارت میانه قرار دهید. زمانی که که مواد ترکیبی به صورت مایعی غلیظ و یکدست تبدیل شد، کره و پوره شلیل را نیز اضافه نموده و از روی حرارت بر دارید.

اکنون زمان تهیه کردن کرم این دسر لذیذ است. برای آماده سازی آن به موادی همچون شیر 1 پیمانه، شکر 1/3 پیمانه، پودر کاسترد 2 قاشق غذاخوری و کره 1 قاشق غذاخوری احتیاج خواهد بود. مواد را درون ظرفی ریخته و با یکدیگر به خوبی مخلوط کنید. سپس روی حرارت قرار دهید تا به غلظت مناسبی برسد. سپس مواد تهیه شده را روی لایه ای که قبلا درست کردید بریزید و اجازه دهید تا در دمای یخچال سرد گردد.

آخرین لایه این دسر خوشمزه را با ترکیب بستنی ساده 1/2 پیمانه، آب جوش 1/2 پیمانه و پودر ژله دلخواه 2 قاشق غذاخوری (بهتر است از ژله شلیل یا هلو استفاده گردد) تهیه کنید. برای تهیه این لایه کافی است پودر ژله و آب جوش را با یکدیگر مخلوط نموده تا به خوبی ژله حل گردد. سپس بستنی را به آن اضافه نموده و مواد به دست آمده را روی مواد سرد شده قبلی بریزید و دوباره آن را درون یخچال قرار دهید. زمانی که ژله هلو بسته شد، دسر شلیل شکلاتی آماده شده و می توان روی آن را با تکه هایی از میوه یا شکلات تخته ای تزئین کرد.

اسموتی شلیل با عطر نعناع

مواد لازم

شلیل تازه 4 عدد، قالب های یخ چند عدد، شکر 1 قاشق مرباخوری، موز 1 عدد میانه، آب خنک 2/3 پیمانه

طرز تهیه

موز را به مدت نیم ساعت درون فریزر قرار دهید تا یخ ببندد. سپس شلیل ها را به آن اضافه کنید و به همراه شکر، یخ و آب خنک درون مخلوط کن ریخته و دستگاه را روشن کنید. اجازه دهید به مدت زمان 2 الی 3 دقیقه به خوبی با یکدیگر مخلوط شوند. سپس ظرف مورد نظر جهت میل کردن اسموتی را آماده نموده و مایع به دست آمده را درون ظرف دسر بریزید. روی آن را تعدادی برگ تازه نعناع قرار دهید و اجازه دهید به مدت زمان 15 دقیقه درون یخچال باقی بماند تا عطر و طعم نعناع به خورد اسموتی رود.

موس شلیل

مواد لازم

شکر نصف پیمانه، پودر ژلاتین 2 قاشق سوپ خوری، آب سرد نصف پیمانه، وانیل 1/4 قاشق چایخوری، خامه زده شده 250 گرم، شلیل پوره شده و از صافی رد شده 1 پیمانه، آب 1 پیمانه، جوهر لیمو 1/6 قاشق چایخوری

طرز تهیه

ابتدا شلیل ها را از هسته جدا نموده و به پوره تبدیل کنید. سپس آن را از صافی رد نموده تا مایع نسبتا غلیظ و یکدستی به دست آید. مایع شلیل را با یک پیمانه آب و شکر مخلوط نموده و روی حرارت قرار دهید. پس از جوشیدن مواد، 1/6 قاشق چایخوری جوهر لیمو را در آب سرد حل کنید و اجازه دهید تا روی حرارت ملایم به جوش آید. پس از جوش آمدن، آن را از روی حرارت برداشته، ژلاتین را نیز به مواد اضافه و تا ولرم شدن مواد ترکیبی صبر کنید. سپس وانیل را اضافه نموده و به آن خامه را نیز بیفزایید. اکنون دسر تهیه شده را درون قالب مخصوص ریخته و داخل یخچال قرار دهید تا خود را بگیرد و به اصطلاح ببندد. می توانید برای تزئین از برش های شلیل یا توت فرنگی نیز بهره ببرید. دسر شلیل آماده مصرف است.

در این مقاله به معرفی خواص درمانی و دارویی این میوه لذیذ و مفید پرداختیم. امید است مورد توجه قرار گیرد. منتظر نظرات گرم و سازنده شما دوستان عزیز خبرنگاران یی در ارائه هرچه بهتر این گونه مقالات هستیم.