یخچال های تاریخی نائین نمادی از غلبه مردمان کویر بر سختی های طبیعت - مجله هاستفا

شهرستان نائین از معدود شهرستان هایی است که حداقل یک نمونه از تمام آثار تاریخی موجود در کشور را در دل خود جای داده است که شامل قلعه ها، برج ها، حصار تاریخی، مساجد، حسینیه ها، آب انبارها، یخچال ها، قنات، بازار، حمام ها، بقاع متبرکه، کاروانسراها، ساباط ها، خانه های تاریخی، آسیاب ها، خندق، معادن تاریخی، باغ ها و مصلی های تاریخی است.

این شهر به واسطه تعدد و تنوع آثار می تواند به عنوان یکی از مهم ترین پژوهشکده های شناخت ساختار شهرسازی، بازسازی، باستان شناسی، معماری و تاریخ مردم کویر مرکزی ایران به شمار آید.

یخچال های تاریخی نائین

از آنجا که شهر نائین در کویر مرکزی ایران واقع شده و همواره مشکل گرمای طاقت فرسای تابستان و کمبود آب در طول سال در آن وجود داشته، مردمان این دیار با ساخت و سازهای معماری، مهندسی و تأسیسات مختلف سعی در غلبه بر سختی های طبیعت اطراف خود داشته اند. از جمله این تلاش ها می توان به طراحی و ساخت آب انبارها، قنات ها، آسیاب های آبی پایه قنات و یخچال ها اشاره کرد.

می توان از یخچال های تاریخی به عنوان نشانی از نبوغ معماری نیاکان نام برد که از یک مخزن عمیق و مخروطی شکل به عمق تقریباً 10 متر یا بیشتر، یک گنبد مخروطی بزرگ بر روی مخزن، حصار بلند سایه انداز با نظمی خاص گرداگرد آن و معمولاً یک اتاق نگهبانی تشکیل شده است. دیوار بلند یخچال وظیفه سایه انداختن روی حوضچه های یخ اطراف مخزن را داشته است.

حوضچه ها معمولا در زمستان از آب باران پر می شد و بر اثر سرمای سوزناک کویر منجمد می شد. مخزن یخچال را در فصل زمستان با یخ های حوضچه ها پر می کردند و روی آن را با مقدار زیادی کاه می پوشاندند تا از نفوذ گرما در فصل بهار و تابستان به یخ ها جلوگیری شود.

در فصل تابستان مردم یخ های درون یخچال را به مقدار نیاز شکسته و برداشت می کردند.

در سال های گذشته تعدادی از این یخچال ها از سوی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بازسازی شده است.

از مهم ترین یخچال های نائین که هم اکنون بازسازی شده، می توان به یخچال بافران و یخچال محمدیه اشاره کرد، در این میان با تلاش های اجرا شده، یخچال تاریخی محمدیه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.