گاندوهای ایران برای بقا می جنگند - مجله هاستفا

به گزارش ایسنا، گاندو تنها تمساح موجود در ایران، در جنوب شرق ایران، سیستان و بلوچستان عمدتا در جنوب شرق آسیا از بلوچستان تا هندوستان و سیلان و پاکستان غربی پراکنده شده است.

بر اساس آخرین طبقه بندی اتحادیه دنیای حفاظت از طبیعت (IUCN) ، این موجود در سال 2017 در لیست زرد این اتحادیه، گروه آسیب پذیر (VU) طبقه بندی شده است؛ عمده ترین دلیل آسیب پذیری، تخریب و تصرف زیستگاه این جانور در کشورهای جنوب شرق آسیا و در سیستان و بلوچستان ایران، خشکسالی فراگیر است.

بلوچستان میزبان 398 سر گاندو

مدیرکل حفاظت از محیط زیست سیستان و بلوچستان می گوید: بر اساس آخرین سرشماری ما، هم اکنون 398 سر تمساح پوزه کوتاه تالابی در محدوده عمدتا شهرستان های سرباز و با پراکندگی کم تر به ترتیب در چابهار، سراوان و نیکشهر زندگی می نماید.

وحید پورمردان می افزاید: تمرکز عمده این موجود در کنار بخش جنوبی بزرگ ترین رودخانه سیستان و بلوچستان؛ رودخانه سرباز است که بیشتر در محدوده شهرستان سرباز و چابهار است؛ سرشماری ما محل تجمع این موجود را در رودخانه های باهوکلات، سرباز، کاجو و برکه های پیر سهراب، آزادی، کلانی، درگس، گزمنزل، هوت کت و سد پیشین برآورد نموده است که از میان آن ها عمده تمرکز آن در کنار سد پیشین شهرستان سرباز است .

وی تصریح می نماید: محدوده ای که تمساح پوزه کوتاه تالابی در آن زندگی می نماید از سال 1349 در لیست مناطق حفاظت شده ایران به وسعت 456 هزار هکتار آمده است؛ ما در این محدوده وسیع با کمبود شدید نیرو و امکانات برای حفاظت از این گونه باارزش و دیگر گونه های موجود در چرخه غذایی روبرو ایم و عمدتا از مردم محلی استفاده می کنیم؛ در این منطقه 465 هزار هکتاری دو پاسگاه محیط بانی و تنها 2 محیط بان حضور دارند و این در حالی است که برای حفاظت از این گونه جانوری احتیاج به حداقل 12 نیرو، امکانات و تجهیزات به روز زنده گیری تمساح و هم چنین تأمین خودروهای مناسب است .

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان با بیان این که غذای اصلی این تمساح به طور عمده ماهی، لاک پشت، پرندگان آبزی و لاشخورها است، می گوید: در این منطقه حفاظت شده علاوه بر تمساح نادر پوز کوتاه تالابی (گاندو)، 192 گونه پرنده، 28 گونه پستاندار، 71 گونه خزنده و 150 گونه گیاهی در چرخه طبیعی آن زندگی می نمایند.

خشکسالی فراگیر اصلی ترین تهدید برای گاندو

مدیرکل مدیریت بحران سیستان و بلوچستان می گوید: سیستان و بلوچستان با افت بارش 74 درصدی نسبت به سال گذشته در صدر کم بارش ترین استان در میان 31 استان ایران است.

عبدالرحمن شهنوازی می افزاید: هم اکنون بر اساس آخرین آمارها 100 درصد مساحت سیستان و بلوچستان دچار خشکسالی است؛ 73.2 درصد مساحت استان گرفتار خشکسالی شدید، 0.9 درصد خشکسالی بسیار شدید و 25 درصد نیز دچار خشکسالی متوسط شده است.

افت بارش و خشکسالی فراگیر در سیستان و بلوچستان یعنی در خطر قرار دریافت رودخانه سرباز به عنوان بزرگ ترین رودخانه فصلی سیستان و بلوچستان و زادگاه گاندو است.

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان می گوید: خشکسالی های همه جانبه و فراگیر سیستان و بلوچستان که طی سال های اخیر به اوج خود رسیده مهم ترین تهدید برای این تمساح است. با خشک شدن هوتگ ها (گودال های دست ساز آب در بلوچستان) و بخشی از رودخانه بزرگ سرباز برنامه زنده گیری این تمساح ها از سوی محیط زیست و انتقال آن ها به مناطق دارای آب و یا مرکز نگهداری و تیمار محیط زیست ریکوکش در دستور کار است .

وحید پورمردان می افزاید: هم چنین با توجه به خشک شدن رودخانه سرباز در خشکسالی های سال های گذشته به صورت مرتب پیگیر حق آبه زیست محیطی این موجود نادر در برکه ها و هوتگ ها از سدهای بالادست مانند سد پیشین بوده و هستیم .

جنگ انسان و تمساح برای بقا

خطر خشکسالی برای تمساح پوزه کوتاه تالابی جدی است تا جایی که به رقابت میان انسان و حیوان برای بقا تبدیل شده است؛ مردم روستاهای اطراف منطقه حفاظت شده تمساح پوزه کوتاه تالابی سال ها با این حیوان نوعی همزیستی داشتند و از آنجایی که روستاهای اطراف محدوه حفاظت شده این تمساح عمدتا محروم و فاقد شبکه آبرسانی هستند، از منابع مشترک آب رودخانه سرباز که شامل برکه ها و هوتگ های (گودال های دست ساز آب در بلوچستان) اطراف می گردد، هر دو به صورت مشترک استفاده می کردند اما در سال های اخیر با فراگیر شدن خشکسالی در سیستان و بلوچستان تمساح ها دیگر احساس هم زیستی نمی نمایند و برای بقایشان می جنگند.

تیر سال 95 یک کودک 10 ساله هنگامی که برای استفاده از آب برکه ای در روستای کشاری شهرستان سرباز در جنوب سیستان و بلوچستان و یکی از زیستگاه های تمساح به آنجا رفت، طعمه تمساح شد و جان خود را از دست داد. این حادثه نشان داد تمساح با خشکسالی های فراگیر و سخت برای بقای خود می جنگند چرا که نمود چنین حادثه ای به گواه محلیان نادر بوده است.

اما باید گفت با بارندگی های اخیر در جنوب سیستان و بلوچستان و با آبگیری برکه ها و رودخانه ها تا حدودی خطر خشکسالی از زیستگاه این حیوان کاسته شده است.

هرچه باشد، گاندو، تنها تمساح ایران و یکی از نادرترین تمساح های دنیا در خطر انقراض است؛ از زمانی که اتحادیه دنیای حفاظت از طبیعت (IUCN) این موجود را در لیست زرد قرار داده، عزمی دنیای از پاکستان تا اندونزی و مالزی برای حفاظت از آن در حال اجراست؛ عزمی که اگر با تعلل ایران، یکی از زیستگاه های اصلی این موجود، رو به رو گردد، بدون شک برای ایران در جوامع بین المللی و زیست محیطی وجه خوبی نخواهد داشت.