عزل رئیس موزه هنر های معاصر - مجله هاستفا

به گزارش تسنیم، عصر شنبه 21 اسفند ماه در جریان برنامه های هنری بزرگداشت نظامی، موزه هنر های معاصر تهران میزبان پرفورمنسی شد که رخداد حادثه ای در جریان آن از همان ساعات ابتدایی برگزاری واکنش های مختلف و البته انتقاد هایی را به همراه داشته است.

این قضیه به اجرای پرفورمنس گربه جاده ابریشم باز می گردد که بخش عمده اجرای این گروه، شامل بندبازی بر فراز حوض معروف موزه هنر های معاصر بود که ویدئو های منتشر شده در فضای مجازی، حاکی از برخورد اجراکننده با روغن داخل حوض و بیرون ریختن مایع داخل آن به بیرون بوده است.

در پی آن نیز، کارگردان اجرای پرفورمنس ساعتی پس اجرا بدون اشاره به این حادثه و ابراز تأسف نسبت به آن، به صرف انتشار ویدئو هایی از پرفورمنس در فضای مجازی بسنده کرد.

هاراگوچی نخستین نمونه از این کار را در سال 1971 خلق کرد که یک نمونه از این اثر که در سال 1977 به نمایش درآمده بود که به وسیله موزه هنر های معاصر تهران خریده شد و همچنان در این موزه نگهداری می گردد.

وی حدود 3 سال پیش در سال 1396 برای ترمیم یادگاری اش در موزه هنر های معاصر تهران به تهران آمد و حدود 800 لیتر روغن به اثرخود اضافه نمود؛ هاراگوچی 20 اثر در آن موقع الهام گرفته از این ایده خود خلق کرد و به جز 6 اثر که برای ژاپن ساخت، سایر آثار نیز در کشور های دیگر نهاده شد؛ اما تنها اثری که پابرجا ماند همین اثری است که در ایران وجود دارد؛ این هنرمند در سال 1399 درگذشت.

در حالی که عده زیاد چشم انتظار واکنش موزه نسبت به این اتفاق بودند، موزه هنر های معاصر تهران با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش شرحاتی را درباره این حادثه ارائه داد؛ در بخشی از شرحات موزه چنین نوشته شده است: برخورد پرفورمر به روغن در طرح اصلی ارائه شده به موزه نبوده و در اثر اشتباه ایجاد شده است!

پیگیری زوایای حادثه از موزه هنر های سنتی به وسیله خبرنگار تسنیم حاکی از آن است که با وجود تأکیدات مکرر مدیر موزه به اجراکننده نمایش مبنی بر رعایت جنبه های امنیتی وعدم تماس با آثار مربوطه، متأسفانه به صورت کاملاً ناخواسته و اتفاقی، بدن اجراکننده با سطح اثر برخورد کرد و موجب بیرون ریختن حدود یک و یا دو لیتر روغن از حوض شد که آسیب جدی به این اثر وارد نشده است و روغن مجددا به داخل حوض بازگردانده خواهد شد.

در پی اتفاق اخیر موزه هنر های معاصر، بعضی منتقدان خواهان استعفای رئیس موزه شدند که در نهایت امروز، محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی حکمی عبادرضا اسلامی کولایی را به عنوان جایگزین احسان آقایی در ریاست موزه هنر های معاصر تهران منصوب کرد.

به همین خاطر، رضا دبیری نژاد؛ پژوهشگر فرهنگی ضمن انتقاد از اجرای پرفورمنس بر فراز سطح اثر ماده و فکر هنرمند ژاپنی، این اتفاق را موجب سلب اعتماد جامعه نسبت به رسالت موزه که حراست از آثار ارزشمند فرهنگی موجود در آن است، دانست.

وی با بیان این مطلب که اتفاق پیش آمده در موزه هنر های معاصر، بیش از هر چیز موجب ورود آسیب جدی به حیثیت تمامی موزه های کشور است، گفت: این اتفاق، طغیانی واضح علیه رسالت موزه که حراست از آثار ارزشمند فرهنگی موجود در آن است قلمداد می گردد.

این موزه دار ادامه داد: قاعدتاً وقتی مقرر می گردد یک هنرمند در یک فضایی حساس و مهم مثل موزه، یک نمایش یا کاری را انجام دهد باید به میزان کافی به فضا و خواص کار در آن فضا مسلط و آشنا باشد و این اقتضا هنرمندی است.

دبیری نژاد با اشاره به این موضوع که این مطلب به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست که بگوییم این واقعه به صورت تصادفی به وقوع پیوسته است، بیان نمود: وقتی یک هنرمند سطح یک اثر ارزشمند را به عنوان سن و محل اجرای خود انتخاب می نماید باید آنقدر مهارت داشته باشد که آن اثر را از بروز هرگونه حادثه حفظ کند و در واقع حرمت اثر را نگه دارد و این امر جدایی ناپذیر از مهارت و هنر شخص اجراکننده است.

این پژوهشگر فرهنگی توضیح داد: البته نمی توان گفت در این ماجرا مقصر اصلی موزه است چراکه قاعدتاً مسئولان موزه بعد از مشاهده چندین باره مهارت های هنرمند و کار خوب وی در تمرینات به وی اعتماد نموده اند و اشکال کار در جایی است که هنرمند مربوطه موقع اجرا بر خلاف تعهدات خود عمل نموده است.

وی شرح داد: موزه، جلوه گاه نگهبانی و حفظ و حراست از آثار فرهنگی و هویتی یک جامعه است که علاوه بر حفاظت فیزیکی از آثار موجود در خود موجب اعتلای اعتبار و حرمت معنوی این آثار نیز می گردد، بنابراین وقوع چنین اتفاقاتی از این دست موجب بی اعتمادی عموم جامعه نسبت به مفهوم موزه می گردد.

این موزه دار ضمن اشاره به این موضوع مهم که در برگزاری رویداد ها وجود تناسب ظاهر با مفهوم امری اساسی است و به همین علت استفاده از فضای موزه ها برای اجرا به هیچ عنوان بد نیست، یادآور شد: بروز چنین خطا ها و اتفاقاتی مشابه این ماجرا باعث می گردد تا سایر موزه ها نیز محافظه کارانه تر عمل نموده و به سمتی بروند که کمتر صحنه موزه خود را به عنوان محل اجرای پرفورمنس یا هنر های نو در اختیار هنرمندان قرار دهند.

دبیری نژاد با ابراز تأسف از بروز این اتفاق و نگرانی نسبت به وقوع چنین موارد مشابهی در آینده در صحن موزه ها اظهار داشت: امیدواریم همه و به خصوص هنرمندان اجراکننده در این خصوص مراقبت های لازم را به عمل آورند؛ چراکه هرگونه خدشه به اعتماد عمومی و حیثیت و وجهه موزه ها در نزد عموم مردم، تبعات سنگین داشته و علاوه بر آنکه بازسازی و شکل دادن مجدد آن بسیار زمان بر و مشکل است، کسب رضایت و اعتماد مجدد مدیران در این قسمت را هم به منظور موافقت با انجام کار های نمایشی آینده سخت می نماید.