خبرنگاری تخصصی و فرآیندمحور احتیاج امروز ما است

به گزارش مجله هاستفا، به نیمه های مردادماه که می رسیم پیغام های تبریک بعضی یادآوری می نماید که روزی برای ما در تقویم رسمی نام گذاری شده، روزی برای خبرنگاران؛ در این روز اگر همه از زحمت کار پر دردسر روزنامه نگاری و خبرنگاری می گویند، در خیلی از روزها آنها را به نقد، به زبان تلخ، به عدم امنیت شغلی، به سانسور، مسائل اقتصادی و خیلی عوامل دیگر می نوازند. اما شاید در چنین روزی باید از این هم گفت که شیوه جدید در روزنامه نگاری چیست؟ چه باید کرد و چگونه محتوایی را برای مخاطب خود تدارک دید و قواعد کار کدام است؟

مجید رضاییان، استاد دانشگاه و پژوهشگر ژورنالیسم چند روز قبل کتابی با عنوان شیوه نامه روزنامه نگاری منتشر نموده و در گفت وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می گوید: این روزها باید بین روزنامه نگاری عمومی و روزنامه نگاری تخصصی تفاوت قایل شد؛ در روزنامه نگاری تخصصی که سایت خبری شما هم جز آن است، وظایف روزنامه نگار اهمیت والایی دارد. وظیفه روزنامه نگار این است که زیرمجموعه های حوزه خود را به شکل تخصصی به سرویس تبدیل کند؛ مثلا وب سایت مالی چندین سرویس در زیرمجموعه خود دارد.

رضاییان می گوید: پایگاه خبری اتاق ایران باید در چندین حوزه صنعت، معدن، بازرگانی و کشاورزی خدمات ارائه دهد؛ وقتی از روزنامه نگار-کارشناس یا خبرنگار-کارشناس حرف می زنیم در حیطه رسانه های تخصصی قرار می گیرند.

او ادامه می دهد: مسئله بعدی اولویت بندی فرم ها در روزنامه نگاری تخصصی است؛ رویداد محوری تا فرآیند محوری، سوژه محوری تا حوادث محوری در روزنامه نگاری تخصصی تفاوت عمده ای با رسانه های عمومی دارد. در آنجا خبر تعریف دیگری دارد و در اینجا خبر از دید دیگری اهمیت پیدا می نماید؛ اینها همان ارزش های خبری است.

به گفته رضاییان ارزش های خبری در روزنامه نگاری تخصصی با نگاه تخصصی آمیخته است. به هر چیزی که در حوزه عمومی رخ داده، روزنامه نگار تخصصی توجه نمی نماید. شکل ظاهر یک رویداد در روزنامه نگاری عمومی با رویداد مورد توجه در حوزه تخصصی متفاوت است. از این همین جا باید به این نکته اشاره نمود که در روزنامه نگاری تخصصی مسئله فرآیندمحوری است؛ نگاه آینده محور است؛ توجه به پیامدهای موضوع است.

رضاییان، استاد دانشگاه می گوید: مخاطبان در هسته رسانه سه دسته هستند؛ نخبگان، کنشگران و عموم مردم؛ هر سرویسی در رسانه تخصصی نخبگان خود را می شناسد؛ افرادی که درگیر حوزه هستند را هم می شناسند. اما مهمترین عنصر در روزنامه نگاری تخصصی کنشگران هستند و روززنامه نگار تخصصی بیشتر با کنشگران در تماس هستند.

به گفته رضاییان یک رسانه تخصصی، وب سایت و پایگاه خبری که در وب یک حضور دارند و همچنین در شبکه های اجتماعی فعال هستند، باید فرم های روزنامه نگاری از خبر تا مقاله انتقادی را بشناسند. خبرنگار باید از شکل وی گفت، وی افزود به گزارش فرآیندمحور حرکت کند.

او ادامه می دهد: ما به یک شیوه نامه جدید در روزنامه نگاری احتیاج داشتیم. در روزنامه نگاری امروز ما- چه در فضای وب و چه در مطبوعات- فراوری به حداقل رسیده و همه چیز به وی گفت- وی افزود متکی شده است. البته این به معنای این نیست که نقل قول طلایی را در گزارش استفاده ننمایند؛ اما آن هم اصول خود را دارد. گاهی روزنامه نگاران فقط به بلوک نویسی نقل قول، توجه دارند و به اولویت بندی اطلاعات که مهمترین بخش گزارش است، توجه ندارند؛ شاید خیلی از نقدها به کار خبرنگاران از این حوزه است.

به گفته این استاد روزنامه نگاری و ارتباطات، خبرنویسی ـ گزارش خبری ـ گزارش توصیفی، تحلیلی و تحقیقی ـ مصاحبه خبری و عمقی ـ یادداشت نویسی ـ مقاله نویسی و نقد نویسی ـ و عکاسی خبری شش فرم فراوری در روزنامه نگاری هستند که در کتاب شیوه نامه روزنامه نگاری به دستورالعمل های فراوری آنها- به همراه تیترنویسی و فتوژورنالیسم حرفه ای- پرداخته شده است، روزنامه نگاران باید در رسانه های تخصصی به این اصول توجه نمایند.

به گفته رضاییان، روزنامه نگارهای حوزه تخصصی باید به همه فرم ها توجه نمایند؛ اگر روزنامه نگاران به این اصول توجه نمایند، حتما در جهت خود پیروزیت هایی را به دست می آورند.

او درباره کار روزنامه نگاری در شرایط سخت امروز می گوید: آن چیزی که واضح و مهم است اینکه همه موضوع ها را باید فرآیندی دید؛ مثلا اگر در مناسبات بازرگانی در شرایط تحریم روابط خوبی برقرار است و در کشوری فرصت هایی وجود دارد ولی ما به آن توجه ننموده ایم؛ این وظیفه رسانه تخصصی است که به این موضوع ها بپردازد. رسانه تخصصی حرفه ای و کارشناسی است و خط قرمزها در این رسانه ها کمتر است.

او تاکید می نماید: هر چه خبرنگار نگاه فرآیندی به موضوع داشته باشد، پیروز تر است؛ چون در نگاه فرآیندی پیداکردن راه حل مهم تر کار است؛ البته رویدادها هم رها نمی شوند و تا مدت ها آن رویداد پیگیری می گردد. هدف اصلی در اینجا جریان سازی و اثرگذاری است.

به گفته رضاییان باید روش فرآیندمحوری اولویت اول روزنامه نگاری تخصصی باشد؛ در کنار آن به فرم های روزنامه نگاری با هدف ارائه راه حل مشکل رجوع گردد. نگاه فرآیندی نوعی نگاه کمپینی است که درنهایت کار خبرنگار اثرگذار می گردد؛ باید ارزش نگاه فرآیندی در روزنامه نگاری تخصصی مورد توجه قرار گیرد.