گفتار درمانی، احتیاج مبتلایان به آلزایمر - مجله هاستفا

روایتی تلخ و تکان دهنده از زندگی پدری سالخورده که دچار زوال عقل شده و در ارتباطات روزمره با فرزندان و پرستارش دچار مسائل شناختی شده اما خودش نمی داند و نمی خواهد بپذیرد چه اتفاقی برایش افتاده است.

کسانی که در نزدیکان خود بیمار مبتلا به زوال عقل یا آلزایمر دارند، به خوبی می دانند این دسته از بیماران به تدریج و همگام با اختلالات حافظه دچار اختلالات ارتباطی مانند مسائل تکلمی و از یاد بردن کلمات می شوند.

این دسته از مسائل باعث می گردد بیماران مبتلا به زوال عقل از جمع کناره بگیرند و بسیار کم حرف بشوند البته اختلالات گفتاری فقط معطوف به مبتلایان به آلزایمر نمی گردد بلکه افرادی که بر اثر حادثه، سکته مغزی، عفونت ها و تومورهای مغزی بخشی از مغزشان آسیب دیده نیز به انواعی از اختلالات اکتسابی زبان دچار خواهند شد.

با این حال نکته مثبت اینجاست که مراجعه زودهنگام به متخصصان گفتاردرمانی می تواند در جلوگیری از پیشرفت اختلالات گفتاری در این افراد موثر باشد و به بهبود نسبی این اختلالات یاری کند.

برای دانستن نکات بیشتری از اثر مثبت گفتاردرمانی بر مبتلایان به آلزایمر با دکتر پیمان حسنی ابهریان، دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی و عضو هیات علمی پژوهشکده علوم شناختی گفت وگو نموده ایم.

آیا ابتلا به آلزایمر و زوال عقل در مراحل پیشرفته بیماری لزوما با اختلالات گفتاری همراه است؟

زوال عقل یا دمانس از شایع ترین بیماری های نورولوژیک و از مهم ترین عوامل تهدیدکننده سلامت در سالمندان است که تشخیص قطعی آن فقط پس از مرگ بیمار با نمونه برداری امکان پذیر است. بیماری آلزایمر به علت شیوع فراوان و ماهیت ویرانگری که دارد، احتمالا مهم ترین بیماری تخریب کننده سیستم عصبی است.

براساس یافته های محققان، آلزایمر به دو دسته زودرس و دیررس تقسیم می گردد. طبق این یافته ها آلزایمر بیماری به تدریج پیش رونده است که اغلب پس از چندسال اختلالات گفتاری و آپراکسی (آپراکسی یک اختلال عصبی است که با کاهش توانایی در مهارت های حرکتی کوچک و عظیم معین می گردد) ظاهر می گردد و در نهایت به اختلال در راه رفتن و زمینگیرشدن می انجامد.

از سوی دیگر، در این بیماری سلول های مغزی از بین رفته و ارتباط بین آنها مختل می گردد؛ در نتیجه حافظه و سایر عملنمودهای هوش به تدریج از بین می رود. محققان دریافته اند در بیماری آلزایمر فعالیت مغز در ناحیه خلفی که مربوط به صحبت کردن و حافظه بوده و بسیار مهم است، کاهش می یابد. این اختلالات زبانی و گفتاری پیشرونده با گذر زمان وخیم تر می گردد.

اختلالات گفتاری در مبتلایان به آلزایمر معمولا به چه اشکالی بروز می نماید؟

محققان حوزه آلزایمر دریافته اند بیماران مبتلا به آلزایمر در بیان یا درک زبان مشکل دارند و این مشکل با شیوه سخن گفتن مبهم، کلیشه ای، بدون دقت و حاشیه پردازانه معین می گردد.

آیا می توان از بروز اختلالات گفتاری در مبتلایان به آلزایمر پیشگیری کرد؟

با استفاده زودهنگام از روش های توانبخشی شناختی گفتار و تکنیک های گفتار درمانی و توانبخشی عصب شناختی مانند تحریک مغزی در مرحله نقص شناختی خفیف که مرحله پیش از بروز بیماری آلزایمر است می توان تا حدودی پیشرفت اختلالات گفتاری در بیماران مبتلا به آلزایمر را کند و حتی تا حدود زیادی از بروز آنها پیشگیری کرد.

درمان این نوع اختلالات با چه روش ها و در چه مقطعی از بیماری ممکن است؟

با وجود تحقیقات گسترده ، روش قطعی برای درمان اختلالات گفتاری در بیماری آلزایمر به دست نیامده و در مراحل پیشرفته این بیماری متاسفانه اقدام چندان موثری برای بهبود اختلالات گفتاری این افراد وجود ندارد. در حال حاضر درمان بیماری آلزایمر بیشتر شامل درمان های علامتی، درمان اختلالات رفتاری و داروهای کاهنده سیر پیشرفت بیماری و توانبخشی عصبی است.

اختلالات گفتاری در چه مرحله ای از بیماری بروز می نماید؟

بیماری آلزایمر ویژگی های بالینی متعددی دارد. اختلال حافظه به طور معمول نخستین نشانه بیماری است و اغلب در ابتدا فقط اعضای خانواده متوجه آن می شوند. با پیشرفت اختلال حافظه، بیمار، آگاهی خود را ابتدا نسبت به زمان سپس مکان از دست می دهد. در مرحله بعدی، زبان پریشی (اختلال در بیان یا درک زبان)، اختلال نامیدن و اختلالات محاسبه ممکن است رخ دهد.

برای فارسی زبان ها نیز مطالعات محدودی در خصوص اختلالات زبانی بیماران مبتلا به آلزایمر اجرا شده است. بر همین اساس آنالیز توانایی نامیدن در افراد مبتلا به آلزایمر، به آسیب جدی سیستم معنایی این بیماران مربوط می گردد.

با این حال بیشتر تحقیقات، آسیب کلامی را در افراد مبتلا به زوال عقل تایید نموده است. ناگفته نماند نقایص کلامی به نوع دمانس و دوره بیماری بستگی دارد و بعضی نقایص کلامی خاص، مانند عبارت های تهی، در مراحل اولیه آلزایمر دیده می گردد. از اختلالات دیگر گفتاری در مبتلایان به آلزایمر باید به گفته های ناکامل و گزاره های تکرارشده اشاره نمود.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه خبرنگاران