چرا بازیگر های خوب کمدی، کارگردان های خوبی نیستند؟

به گزارش مجله هاستفا، روزنامه جام جم: کمدین ها از نعمت و موهبت خنداندن ملت برخوردار هستند و بسیاری از مردم، خاطرات شیرینی از آن ها در فیلم های مختلف دارند. در فیلم آخرین هورا یکی از ساخته های غیروسترن جان فورد، وقتی افراد زیادی به دیدن اسپنسر تریسی در نقش یک سیاستمدار سالخورده و در بستر احتضار می آیند، او خطاب به یکی از آن ها که دوست شوخ و بذله گوی اوست، می گوید: چطور می تونم از کسی که میلیون ها بار من رو خندونده تشکر کنم؟

چرا بازیگر های خوب کمدی، کارگردان های خوبی نیستند؟

دیالوگی که می توان برای تجلیل ارزش و مقام کمدین ها از آن وام گرفت. بار ها با نقش آفرینی های بامزه و نمکین کمدین های کلاسیک همچون چارلی چاپلین، باستر کیتون، هارولد لوید، لورل و هاردی، برادران مارکس، ابوت و کاستلو و دیگران و کمدین های متاخرتر، چون لویی دوفونس، جری لوئیس، نورمن ویزدوم، وودی آلن، روان اتکینسون (مستر بین)، جیم کری و... خندیده یا به قول آن جمله کلیشه ای از خنده روده بر شده ایم. اتفاقی که در سینمای ایران هم بار ها افتاده، اما نه وقتی آقا و خانم بازیگر، هوس کارگردانی به سرشان زده باشد!

کمدی خوب به خیلی چیز ها بستگی دارد و خنداندن تماشاگران عمدتا عبوس به خیلی عوامل ربط پیدا می کند. پیش از هر چیز البته نبوغ و استعداد کمدین به عنوان ستاره و بازیگر نقش اصلی فیلم است، اما این شرط کافی نیست و به جز این حتما باید متن و کارگردانی شایسته، جذاب و نمکینی هم برای خنده در کار باشد و دیگر نکات فنی فیلم هم به درستی رعایت شود، وگرنه درصورت نقصان و ضعف حتی یکی از این موارد هم قطعا چیزی در کمدی می لنگد و نمی تواند لبخند رضایت و تاثیرگذاری را بر لبان تماشاگر بنشاند.

اگر یک فیلم کمدی توانسته به پیروزیت و ماندگاری برسد، حتما همه این موارد به درستی و در روندی استاندارد در آن لحاظ و رعایت شده و اگر هم یک کمدین توانسته سال ها در سینما بدرخشد و محبوب عام و خاص شود، به جز استعداد و نبوغ ذاتی، حتما عوامل مهم دیگری هم در این پیروزیت سهیم بوده است و گروه کاردرستی هم طی سال ها و در فیلم های مختلف او را حمایت کرده اند.

گاهی برخی کمدین ها به جز بازی، استعداد کارگردانی و خلق یک فیلم سینمایی را هم دارند. آنها، چون صاحب تفکر هستند و توان و جسارت فیلمسازی را هم دارند و آن را طی سال ها یا با تحصیل یا بنا به تجربه و حضور سر صحنه فیلم های مختلف آموخته اند، اراده می کنند و پشت دوربین می روند. پیروز ترین نمونه قطعا چاپلین است که با نبوغ و استعدادی بی نظیر و مثال زدنی، همه کاره فیلم های خودش بود و به جز بازیگری، نویسندگی، کارگردانی، تهیه کنندگی و آهنگسازی بسیاری از آثار کارنامه اش را هم به عهده داشت.

چاپلین همان اندازه که بازیگر درخشانی بود، در کارگردانی هم استادی خود را به رخ می کشید. گفته اند که او کارگردان دیکتاتور و بسیار سختگیری هم بود و تا نقشه آن طور که می خواست درنمی آمد، رضایت نمی داد و بار ها دستور به تکرار صحنه می داد. نتیجه این وسواس و سختگیری درست، شاهکارهایی، چون پسربچه، جویندگان طلا، روشنایی های شهر، عصر جدید، دیکتاتور بزرگ و چند فیلم خوب و بسیاری فیلم های کوتاه درخشان دیگر بود.

هرچقدر در سینمای جهان، می توان نمونه های پیروزی یافت که کمدین ها در کارگردانی فیلم و در فیلمسازی سینمایی پیروز بوده اند، در سینمای ایران اوضاع به شکلی مضحک خنده دار است. برخی کمدین های سینمای ایران به ویژه در سال های اخیر، سراغ کارگردانی در سینما رفتند، آن ها با وجود این که تجربه های پیروزی در کارگردانی تلویزیون داشتند، اما در سینما کاری از پیش نبردند و عمدتا فیلم های آن ها نتوانست به اندازه کار های تلویزیونی آن ها به ویژه نقش آفرینی های شان پیروز باشد و رضایت تماشاگران را در پی داشته باشد.

این عدم پیروزیت کمدین های وطنی در کارگردانی سینما دلایل مختلفی دارد. یکی این که آن ها به اندازه مدیوم تلویزیون، در سینما سابقه فیلمسازی ندارند و شناختشان از سازوکار سینما به اندازه تلویزیون نیست. دیگر این که شاید استعداد آن ها در فیلمسازی به اندازه بازیگری آن ها در عرصه کمدی نباشد و نمی توانند به عنوان یک کارگردان، یک طرح را به درستی مدیریت کنند و به نتیجه ای دلخواه و پیروز برسانند.

نکته مهم دیگر این که کمدین های سینمایی ایران، وقتی که به عنوان کارگردان پشت دوربین فیلمسازی قرار می گیرند، انگار می خواهند وجه روشنفکرانه ای از خود بروز دهند، بنابراین سعی می کنند از یک روایت ساده و صمیمی و نمکین فاصله بگیرند و جوری فیلم بسازند و حرف بزنند که آشنایی درست و کاملی با آن ندارند. آن ها احتمالا به قصد خوشایند و جلب رضایت تماشاگران نخبه سینما و منتقدان، به راهی می روند که آن ها را از اصالت خودشان دور می کند. نتیجه فیلم هایی الکن و غیرجذاب می شود که کمتر تماشاگری را خوش می آید. کمدین های کارگردان شده ما یا بی فایده سعی می کنند از یک کمدی نرمال و طبیعی فرار کنند یا تلاش دارند فیلمی متفاوت و نامتعارف بسازند که نتیجه هر دو معمولا شکست هایی نزدیک به فاجعه است. دلیل این وضع هم این است که کمتر چیزی در این آثار، سر جای خود قرار گرفته است و نقص و ضعف مواردی، چون فیلمنامه، کارگردانی، بازی و... دست به دست هم می دهند تا ناکامی کمدین های فیلمساز شده ایران، تکمیل شود.

خوابش می آد!

رضا عطاران، کمدین محبوب سینمای ایران است که بیشتر فیلم هایش به عنوان بازیگر در سال های اخیر با استقبال مخاطبان و پیروزیت در گیشه همراه بوده است. هزارپا، مصادره، نهنگ عنبر و من سالوادور نیستم، بخش زیادی از پیروزیت خود را مدیون حضور نمکین عطاران هستند. او سال ها قبل، استعداد خود در کارگردانی را هم نشان داد، البته در تلویزیون و با ساخت مجموعه هایی که جنس کمدی اش، واقعیت های روزمره اجتماع و طبقات فرودست بود.

سریال هایی، چون ترش و شیرین، بزنگاه، خانه به دوش و متهم گریخت که زمان پخش و حتی در نمایش های بعدی هم پربیننده بودند. این کمدین، وقتی سراغ کارگردانی در سینما رفت، سعی کرد چهره دیگری از خود به نمایش بگذارد، اما این فاصله دریافت آگاهانه از آن نوع کمدی تلویزیونی، نتیجه مثبتی همراه نداشت و خوابم می آد، رد کارپت و دراکولا باوجود برخی لحظات خوب و بانمک و فروش نصفه و نیمه که طبیعتا به خاطر نام و حضور خود عطاران به عنوان بازیگر بود، فاصله زیادی با شاهکار های این کمدین چه کارهایش به عنوان بازیگر و چه ساخته های پیروز تلویزیونی اش دارند.

ساعت پنج صبح!

او بدون شک، سلطان کمدی تلویزیونی در ایران است و پیروز شده انقلابی در کمدی های این مدیوم در کشور به وجود بیاورد. اگر یادتان باشد، کمدی پیش از مدیری، بیشتر متکی به شوخی های کلامی بود و بیشترشان نمونه های ضعیف تر صبح جمعه با شما بود، اما مدیری ابتدا با کمدی آیتمی و بعد ها با ساخت مجموعه هایی تماشایی، تعریف جدیدی از طنز در تلویزیون ما ارائه کرد. او به یک مرجع و منبع محبوب و موثق در کمدی تلویزیونی تبدیل شد و تنها با ورود عطاران به عرصه کارگردانی تلویزیون بود که انحصار مدیری در این زمینه کمی محدودتر شد.

با این حال مهران مدیری در سینما، فقط یک بار پشت دوربین کارگردانی قرار گرفته و همین سه سال پیش فیلمی به نام ساعت پنج عصر ساخت که به هیچ وجه انتظار ها را از او برآورده نکرد. اگرچه فیلم، به نوعی در حال و هوای برخی کار های تلویزیونی مدیری بود و باز هم سیامک انصاری، نقش اصلی اثر را به عهده داشت، اما اینجا هم کمدین محبوب ما، دچار همان آفتی شد که دیگرانی، چون او گرفتارش شدند.

او خواست وجهی متفکرانه و اجتماعی به فیلمش سنجاق کند، اما نتیجه این دست به عصا راه رفتن و چراغ سبز به برخی منتقدان و تماشاگران نخبه تر سینما، ساعت پنج عصر را به فیلمی نه چندان دوست داشتنی تبدیل کرد. مدیری در حوالی نمایش عمومی ساعت پنج عصر، خبر از ساخت یک فیلم با موضوع جنگ هم داده بود؛ فیلمی غیرکمدی و در فضایی جدی. همین اظهارنظر باز هم نشانی از مدیری همیشگی به عنوان یک کمدین در خود ندارد و شاید پس از تماشای ساعت پنج عصر هم چندان نتوان به آن فیلم بعدی هم امید داشت.

لامپ سوخته

سعیدآقاخانی را پیشتر ها به عنوان یک کمدین خوب می شناختیم. بازی او در مجموعه محبوب و خاطره انگیز ساعت خوش به ویژه در آیتم سعید و خان دایی به خوبی در ذهن مخاطبان مانده است. آقاخانی همان طور که به بازی در فیلم و سریال های کمدی ادامه می داد، سراغ کارگردانی کمدی در تلویزیون هم رفت و تقریبا با حال و هوای کمدی های تلویزیونی رضا عطاران، مجموعه های پیروز و پربیننده ای، چون زن بابا، راه دررو، خوش نشین ها و دزد و پلیس را ساخت.

اما این کمدین در سال های اخیر، تقریبا تغییر رویه داد و از کمدی فاصله گرفت. این دورشدن از کمدی و خنده، به ویژه در بازیگری سینما خودش را نشان داد و آقاخانی، در آثاری، چون خداحافظی طولانی، آباجان، کامیون، بنفشه آفریقایی و قسم، وجه دیگری از توانایی هایش را به نمایش گذاشت.

آقاخانی هم وقتی برای نخستین بار سراغ کارگردانی در سینما رفت، فیلمی ساخت که نشانی از کمدی نداشت و قصه ای با موضوع اعتیاد و مواد مخدر را روایت کرد. لامپ 100 در لحظاتی تاثیرگذار بود، اما در کل، جایگاه مهمی در کارنامه آقاخانی ندارد.

با این همه بی اعتنایی به پیشینه کمدی، خوشبختانه ارتباط آقاخانی به طور کامل با کمدی و خنده قطع نشده و ما را همچنان امیدوار نگاه داشته است. بازی بامزه او در رحمان 1400 و ساخت مجموعه کمدی نون خ و بازی نمکین اش در همین سریال، نشان می دهد این کمدین همچنان علقه هایی به کمدی و آثار خنده دار دارد.

ورود کمدین ها ممنوع

رامبد جوان شاید تنها کمدینی باشد که دست کم یک فیلم کمدی خوب و جذاب در سینما ساخته است. فیلم ورود آقایان ممنوع او نشان می دهد که اگر کمدین های کارگردان شده ما بخواهند فیلم کمدی درست و درمان و بامزه ای بسازند، این ظرفیت و استعداد را دارند. ورود آقایان ممنوع، همه چیزش از متن و کارگردانی و بازی ها درست و حساب شده بود و به دل تماشاگران هم نشست.

حتی برخی منتقدان و تماشاگران خاص سینما هم که معمولا به فیلم های کمدی ایرانی روی خوش نشان نمی دهند با فیلم همراه شدند و خندیدند. اما دیگر کار های جوان در سینما مثل اسپاگتی در هشت دقیقه و پسر آدم دختر حوا و قانون مورفی، باوجود برخی لحظات بامزه، در مجموع امیدوارکننده نبودند. فیلم نگار او هم که باوجود این که فضایی متفاوت و جسورانه داشت، اما، چون اینجا و در بحث مدنظر ما، ردپایی از یک کمدین نداشت، امتیاز مثبتی برای جوان به حساب نمی آید.

زهرمار!

تماشاگر از سیدجواد رضویان که گلوله نمک است، انتظار دارد کمدی و خنده ببیند. او در فیلم و سریال هایی که به عنوان کمدین در آن ها حضور داشته، این کار را کرده است، اما در فیلمی که کارگردانی کرده یعنی زهرمار-که این روز ها بر پرده سینماهاست-تقریبا هر کاری کرده که تماشاگر نخندد.

شاید بدبینانه باشد، اما احتمالا با یک نوع خیانت سینمایی طرف هستیم. تماشاگر تقریبا در پوستر و تبلیغات و به ویژه در کارنامه کارگردان، با عناصر برجسته کمدی روبه روست و با همین توقع هم به سینما می رود، اما فیلمی می بیند که ادعای نقد اجتماعی دارد. اما فیلم در نهایت نه نقد اجتماعی است و نه یک کمدی خوب و خنده دار. اثری است بلاتکلیف و فراموش شدنی.

اگر رضویان بخواهد در فیلمسازی همین رویه را دنبال کند، طرفدارانش را به عنوان یک کمدین کارگردان شده، ناامید خواهد کرد. هرچند این سرخوردگی همین حالا و با زهرمار هم کلید خورده است.

نکته اینجاست که اگر رضویان، واقعا یک فیلم اجتماعی پیروز می ساخت، هیچ ایرادی وجود نداشت و حتی تحسین مخاطبان و منتقدان را هم در پی داشت و در آن صورت فقط دلخوری ما از دورشدن از کمدی، کماکان پابرجا بود!

منبع: برترین ها
انتشار: 22 آبان 1398 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: host-fa.ir شناسه مطلب: 578

به "چرا بازیگر های خوب کمدی، کارگردان های خوبی نیستند؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "چرا بازیگر های خوب کمدی، کارگردان های خوبی نیستند؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید