از مضرات برنج آرسنیک دار چه می دانید؟! - مجله هاستفا

عرضه برنج آرسنیک دار در کشور یکی از شایعاتی است که گهگاه با آن روبرو می شویم. اما اینکه آرسنیک چیست و مصرف برنج آرسنیک دار چه مضراتی دارد، موضوعی است که در این مطلب به آن خواهیم پرداخت و از نحوه کاهش آرسنیک برنج نیز خواهیم گفت.

آرسنیک چیست؟

آرسنیک عنصری سمی است که به شکل As نمایش داده می شود. آرسنیک معمولاً به تنهایی یافت نمی شود، بلکه به همراه عناصر دیگر در ترکیبات شیمیایی خاصی وجود دارد. این ترکیبات را می توان در دو دسته کلی جای داد: آرسنیک آلی که اساساً در بافت گیاهی و جانوری یافت می شود، و آرسنیک غیر آلی که در سنگ و خاک یافت می شود و در آب حل نمی شود. این نوع از آرسنیک سمی تر است.

هر دو نوع آرسنیک به طور طبیعی در محیط اطراف یافت می شود، اما افزایش سطح آن به آلودگی محیط بستگی دارد. آرسنیک تقریباً در تمامی غذا ها و نوشیدنی ها یافت می شود، اما اندازه آن بسیار ناچیز است. اما بعضی غذا ها حاوی اندازه فراوانی آرسنیک هستند، از جمله:

آب های آشامیدنی: میلیون ها نفر در سراسر دنیا در معرض آب های آشامیدنی آلوده هستند که حاوی اندازه فراوانی آرسنیک غیرآلی است. این امر در آسیا و امریکای جنوبی بسیار شایع است.

غذا های دریایی: ماهی، میگو، صدف و دیگر غذا های دریایی حاوی اندازه قابل توجهی آرسنیک آلی، نوع کمتر سمی آرسنیک، هستند. با این وجود، صدف های رودخانه ای و بعضی از انواع دیگر غذا های دریایی نیز شامل آرسنیک غیرآلی است.

برنج و غذا های برنجی: برنج بیش از هر محصول غذایی دیگری بخش قابل توجهی از آرسنیک غیر آلی موجود در محیط را جذب و در خود ذخیره می نماید. در واقع، برنج بزرگ ترین منبع غذایی حاوی آرسنیک غیر آلی، سمی ترین نوع آرسنیک است.

چرا در برنج آرسنیک وجود دارد؟

همانطور که گفته شد آرسنیک به طور طبیعی در آب، خاک و سنگ یافت می شود، اما مقدار آن در بعضی منطقه ها بیش از بقیه است. بدین ترتیب، به راحتی به چرخه غذایی راه می یابد و اندازه قابل توجهی از آن در بافت جانوری و گیاهی انباشته می شود که بخشی از آن خوراک انسان ها می شود. به علت افزایش روز افزون فعالیت های آلوده نماینده بشر، مقدار آرسنیک موجود در مواد غذایی نیز رو به افزایش است.

منبع اصلی آلودگی که موجب تشدید مقدار آرسنیک می شود شامل انواع خاصی از آفت کش ها و علف کش ها، ترکیبات شیمیایی محافظ چوب، کود شیمیایی فسفات، ضایعات صنعتی، فعالیت های معدنی، احتراق زغال سنگ و فعالیت های تصفیه ای است.

آرسنیک اغلب به آب های زیرزمینیِ نقاط خاصی از دنیا که بسیار هم آلوده اند، راه می یابد. آرسنیک راه خود را از آب های زیرزمینی به سمت چاه ها و دیگر ذخایر آبی که برای آبیاری محصولات کشاورزی و البته پخت و پز استفاده می شود، پیدا می نماید. برنج در شالیزار هایی که مستلزم آبیاری فراوان است رشد می نماید. در بسیاری از منطقه ها، آبیاری برنج با آب های آلوده به سم آرسنیک صورت می گیرد.

امکان تجمع آرسنیک در خاکی که مستعد کاشت برنج است، وجود دارد و این امر مشکل را حادتر می سازد. برنج نسبت به محصولات غذایی دیگر، آرسنیک بیشتری را از خاک و آب جذب می نماید. استفاده از آب آلوده برای پخت و پز از دیگر نگرانی های پیش رو است، زیرا دانه های برنج به آسانی آرسنیکِ آبی که در آن می جوشند را جذب می نمایند.

مضرات برنج آرسنیک دار

آرسنیک در اندازه زیاد قطعاً سمی است و تاثیرات ناخوشایندی بر سلامت دارد و حتی در بعضی موارد منجر به مرگ می شود.

اندازه آرسنیک موجود در بعضی مواد غذایی اغلب اندک است و تاثیرات آن نیز به سرعت نمایان نمی شود.

با این وجود، مصرف آرسنیک در بلند مدت مسائل متعددی برای سلامتی به وجود می آورد و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را افزایش می دهد.

از جمله این بیماری ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

انواع مختلف سرطان

تنگی یا انسداد رگ های خونی

فشار خون بالا

بیماری های قلبی

دیابت نوع 2

علاوه بر این ها، آرسنیک بر سلول های عصبی نیز اثر می گذارد و عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار می دهد. مصرف آرسنیک در بچه ها و نوجوانان منجر به اختلال در تمرکز، یادگیری و حافظه، کاهش استعداد و مهارت های اجتماعی می شود.

مصرف آرسنیک حتی بر جنین نیز تأثیرگذار است. بعضی مطالعات حاکی از آن است که مصرف زیاد آرسنیک در زنان باردار آثار مخربی بر جنین دارد، خطر تولد نوزادان معیوب را افزایش می دهد و مانع از رشد کامل نوزاد می شود.

آرسنیک برنج را چگونه کاهش دهیم؟

برنج را پیش از پخت خوب بشویید. با این روش اندازهی از آرسنیک برنج از میان می رود.

از پخت برنج با آب کم خودداری کنید.

برنج قهوه ای در مقایسه با برنج سفید دارای مقدار آرسنیک بیشتری است به همین علت برنج سفید نسبت به برنج قهوه ای گزینه بهتری به شمار می رود.

در صورت امکان، از مصرف برنج هایی که در فصول خشک رشد می نمایند، اجتناب کنید. زیرا در این فصول استفاده از آب های آلوده به آرسنیک شایع تر است.

برنج هایی که در منطقه ها هیمالیا از جمله هندوستان و پاکستان شمالی کشت می شوند، معمولاً مقدار آرسنیک کمتری دارند، زیرا آرسنیک موجود در این منطقه ها کمتر است.

برنج غذای عمده درصد قابل توجهی از جمعیت دنیا است و بدین ترتیب میلیون ها نفر در سراسر دنیا در معرض خطرات ناشی از مصرف آرسنیک قرار دارند. برای حل این مشکل، به رژیم غذایی خود تنوع دهید و آن را به چند ماده غذایی خاص همانند برنج محدود نکنید. با این وجود اگر برنج بخش عمده ای از رژیم غذایی شما را تشکیل می دهد، اطمینان حاصل کنید برنج مصرفی تان محصول منطقه های که آلوده نیستند، باشد.