از پذیرش آثار بالای 100 سال معذوریم

به گزارش مجله هاستفا، مدیر حراج تهران درباره امکان ارائه آثار هنری با قدمت بیش از یک صد سال در این حراج، می گوید: آثاری به ما ارائه ­شده که بیش از 100 سال قدمت داشته ­اند؛ مثلاً آثاری که به دوره­ های افشاریه، زندیه و اوایل قاجار تعلق داشتند، ولی ما به دلیل قدمت تاریخی نتوانستیم آنها را در بخش کلاسیک حراج ارائه کنیم.

از پذیرش آثار بالای 100 سال معذوریم

علیرضا سمیع آذر در گفت وگویی با خبرنگاران از مراحل ارزیابی آثار ارسال شده به حراج تهران، تشخیص اصالت آثار، امکان ارائه آثار هنری با قدمت بیش از 100 سال و امکان خروج آثار میراث فرهنگی از کشور سخن گفته است.

متن این گفت وگو به توضیح زیر است:

- طی سال های برگزاری حراج تهران، در مرحله ارزیابی آثار ارسالی تا چه اندازه از نظرات کارشناسان میراث فرهنگی برای ارزیابی تاریخی و قدمت آثار بهره گرفته اید؟ همچنین در روند آنالیز تاریخچه آثار ارسال شده به حراج تهران، چه راه کارهایی را برای شناسایی بهتر و کاهش احتمال خطا اتخاذ نموده اید؟

این مساله از زمانی آغاز شد که حراج تهران ارائه مجموعه آثار پیش از مدرن را آغاز و آن را با عنوان مجموعه آثار کلاسیک معرفی کرد. این رویکرد از حراج چهارم آغاز شد و بر این اساس در کنار مجموعه هنر مدرن ایران، از آثار پیش از مدرن نیز نمونه هایی را معرفی گردید.

به صورت کلی این آثار به دو دسته عمده تقسیم می شوند؛ مکتب کمال الملک و شاگردانش که نوعی نقاشی واقع گرا محسوب می گردد و دیگری ادامه سنت تصویرگری ایرانی که نقاشی مینیاتور و اشکال مختلف نگارگری را شامل می گردد. البته قدمت این آثار در حراج تهران معمولاً به 100 سال نمی رسد و فقط در یک مورد اثری ارائه شد که قدمت آن اندکی بیش از 100 بود و متعلق به نقاشی به نام آقابالا از نسل پیش از کمال الملک و استاد نقاشی در مدرسه دارالفنون بود. همچنین قدمت آثاری که از کمال الملک تاکنون در حراج تهران ارائه شده ، کمتر از یک قرن بوده است.

تصور همه این است که خرید و فروش آثاری با کمتر از 100 سال قدمت آزاد است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید روی آن نظارت داشته باشد و آثار قدیمی تر تاریخی محسوب شده و باید تحت نظر سازمان میراث فرهنگی به فروش برسند. بنابراین موضوعی که در قانون جدید به آن پرداخته شده، پیش از این نیز عملاً وجود داشته است.

ما در حراج تهران برای تشخیص اصالت آثار قدیمی از نظرات کارشناسان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی استفاده می کنیم. روال کار نیز به این صورت است که برای هر اثری دست کم سه کارشناس باید نظر بدهند. در واقع برای هر اثر مدرکی با امضای سه کارشناس زبده تهیه می کنیم که صحت و اصالت اثر را تأیید نموده باشند.

- آیا آنالیز قدمت تاریخی آثار ارسالی به حراج از شاخص های مؤثر حراج تهران محسوب می گردد؟

برای تشخیص قدمت آثار، در ابتدا به امضای هنرمند در خود اثر مراجعه می کنیم که اکثر آثار نیز دارای تاریخ هستند. در این میان اگر هنرمندی همانند سهراب سپهری در آثار خود تاریخی را درج ننموده باشد، آن اثر را با آثار مشابه همان سبک و سیاق مقایسه می کنیم و تاریخ تقریبی را در نظر می گیریم. بنابراین اگر اثر هنری تاریخ نداشته باشد مجبوریم از نظر کارشناسان برای تخمین تاریخ آن استفاده کنیم.

- در صورت معین نبودن تاریخ آثار، به سراغ خانواده هنرمندان نیز می روید؟

اگر خانواده در قید حیات و صاحب نظر باشند طبیعتاً به سراغ آنها نیز می رویم. اگر خانواده مطلع باشد برای ما یک منبع موثق محسوب می شوند؛ اما الزاماً خانواده تمام هنرمندان قدیمی در ماهیت آثار آنان صاحب نظر نیستند.

باید به این نکته توجه داشت که تاریخ اثر در ارزیابی ارزش آن بسیار مؤثر است و در شرایط کیفی برابر آثار قدیمی تر هنرمندان از آثار جدیدترشان گران تر است. این موضوع حتی برای هنرمندانی که در قید حیات هستند نیز مصداق دارد. اثر هنری هر چه قدمت بیشتری داشته باشد، ارزش تاریخی و حتی هنری بیشتری پیدا می نماید، چراکه بسیاری از ایده ها در یک زمانی نو و ارزشمند محسوب می شوند و بعد از آن جنبه ابداعی خود را از دست می دهند.

- کارشناسان شما بر چه اساس انتخاب می شوند و بر اساس چه معیارهایی قدمت آثار را تشخیص می دهند؟

به طور کلی هیچ کارشناسی برای همه نوع آثار وجود ندارد. آثار مدرن از آثار معاصر متمایز هستند و آثار کلاسیک نیز از این دو گروه متفاوت است. بر همین اساس افراد کارشناس نیز در یک حوزه معینی صاحب نظر هستند.

ارائه یک اثر هنری در حراج احتیاجمند دقت نظر بسیار بالا است. شاید تحلیل هنری احتیاج به دقت نظر زیاد در حوزه فنی و کارشناسی نداشته باشد و صرفاً احتیاجمند مطلعی های کلی باشد. اما تشخیص اصالت و قیمت گذاری یک اثر هنری احتیاج به بالاترین دقت دارد. شما ممکن است بتوانید به صورت عمومی درباره هنر مدرن ایران صحبت کنید، اما اظهار نظر درباره صحت و اصالت یک اثر به خصوص احتیاجمند دانش فنی و نگاه دقیق کارشناسی است. بنابراین طبیعی است که کارشناسی مسلط بر همه آثار وجود نداشته باشد. ما به طور موردی به افرادی مراجعه می کنیم که آثار یک هنرمند به خصوص را خوب می شناسند و به طور تخصصی و دقیق می توانند آثار یک هنرمند را ارزیابی نمایند.

- آیا تاکنون با اثری برخورد نموده اید که به دلیل ارزش تاریخی و قدمتی که داشته، اجازه وارد کردن آن را به لیست آثار حراج نداشته باشید؟

بله، آثاری به ما ارائه شده که بیش از 100 سال قدمت داشته اند. مثلاً آثاری که به دوره های افشاریه، زندیه و اوایل قاجار تعلق داشتند، ولی ما به دلیل قدمت تاریخی نتوانستیم آنها را در بخش کلاسیک حراج ارائه کنیم. این آثار تاریخی بوده و امکان ارائه آنها در حراج کلاسیک ما وجود ندارد. برای ارائه این قبیل آثار باید حراج جداگانه ای مختص آثار میراث فرهنگی برگزار گردد.

- آیا حراج تهران در قبال آثار تاریخی با ارزشی که به فروش می رساند مسئولیتی بر عهده دارد؟ به ویژه در بحث عدم خروج این آثار از کشور.

خیر. مسئولیت اثر با مالک اثر است و ما نمی توانیم در این موضوع مداخله کنیم. نه ما بلکه هیچ حراج گزار و گالری داری نمی تواند مسئولیت اثری را بعد از فروش به عهده بگیرد. اثر پس از فروش در تملک خریدار است و هرگونه مسئولیت قانونی و اخلاقی نگهداری آن نیز بر عهده اوست. اما اگر اثری بیش از 100 سال قدمت داشته باشد یا حتی قدمت کمتری داشته، ولی میراث فرهنگی محسوب گردد، برای خروج از کشور احتیاج به مجوز دارد.

بر همین اساس در هر حراجی اعلام می کنیم که این دسته از آثار برای خروج از کشور احتیاج به مجوز سازمان میراث فرهنگی دارند. این مجوز نیز برای مواردی همچون ارائه در نمایشگاه های خارجی صادر می گردد و اینگونه نیست که اصلاً امکان خروج این آثار وجود نداشته باشد. همچنین مسئولیت خروج آثار از مرزها نیز برعهده مسؤولان مربوطه در فرودگاه ها و مرزها است که از خروج آثار قدیمی جلوگیری و حتماً مجوز خروج آن را مطالبه می نمایند.

منبع: خبرگزاری ایسنا
انتشار: 29 خرداد 1398 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: host-fa.ir شناسه مطلب: 94

به "از پذیرش آثار بالای 100 سال معذوریم" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "از پذیرش آثار بالای 100 سال معذوریم"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید